Πώς πήρατε την απόφαση να ασχοληθείτε με τον κινηματογράφο; Και την τηλεόραση Το έναυσμα για την ενασχόληση με τον κινηματογράφο ήρθε σε μικρή ηλικία. Είχα την τύχη να μένω ακριβώς δίπλα από κινηματογράφο και τις Κυριακές, έβλεπα ταινία «για παιδιά», Κινγκ Κονγκ, Γκοτζίλα, Ιλιάδα και Οδύσσεια, Ιάσων και Αργοναύτες, 101 σκυλιά της Δαλματίας, Ντάμπο, Μπάμπι. Τελειώνοντας το δημοτικό σχεδίαζα σε μικρά κομμάτια χαρτί και έφτιαχνα τις δικές μου ταινίες. Αργότερα στο γυμνάσιο ανακάλυψα πως τα κινούμενα σχέδια, οι ταινίες animation και η δημιουργική ελευθερία που έδιναν ήταν αυτό που ήθελα να κάνω. Έτσι αγόρασα μια S8 κάμερα, έφτιαξα μια ιδιοκατασκευή για τρυκέζα και άρχισα να κάνω μικρές ταινίες σχεδιασμένες σε χαρτί.
Στη δευτέρα γυμνασίου, η ΕΡΤ στη παιδική ζώνη που είχε δημιουργήσει ο Νίκος Πιλάβιος ήταν η δική μου ευκαιρία. Έτσι ξεκίνησε το ταξίδι στο animation. Δεν χρειαζόταν και πολλά μετά καθώς είχα πάρει την απόφαση μου να ακολουθήσω αυτό που αγαπούσα επαγγελματικά. Μετά ακολούθησαν οι σπουδές στο California Insitute of the Arts και η σχολή Ευγενίας Χατζίκου, η οποία με βοήθησε όσο λίγοι στο ξεκίνημα μου. Η τηλεόραση εμφανίστηκε το 1988, όταν ψάχνοντας για δουλειά στη Θεσσαλονίκη μετά από μια περίοδο αναζήτησης στην Αθήνα, βρέθηκα στο ξεκίνημα της Δημοτικής Τηλεόρασης Θεσσαλονίκης TV100.
Ποιες ήταν οι ταινίες, δημιουργοί, τα σημεία αναφοράς για εσάς;
Πολλές οι ταινίες και οι δημιουργοί, αλλά νομίζω πως καταλυτικό ρόλο έπαιξαν οι δημιουργίες του Ray Harryhausen, οι κωμωδίες του Buster Keaton, το ανέκφραστο κωμικό όσο και τραγικό της ερμηνείας του, οι δημιουργίες του Tex Avery και του Chuck Jones, η δύναμη του σχεδίου του Vlad Tytla σχεδιαστή του Chernobog στη «Νύχτα στο φαλακρό βουνό» της Φαντασίας, Μπενίτσιο Ντελ Τόρο και Κουέντιν Ταραντίνο, ο Ροζ Πάνθηρας του Νέλσον Σιν, ο Bruno Bozzetto, το 2001 Οδύσσεια του Διαστήματος, ο Εξωγήινος και οι Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου, Μόντυ Πάιθονς, η Μούμια με τον Μπόρις Καρλώφ, Φρανκενστάιν (πάλι με Μπορίς Καρλώφ), ο Δράκουλας (με Μπέλα Λουγκόζι, Κρίστοφερ Λη και Γκάρυ Όλντμαν), Βαμπίρ του Ντράγιερ, Φριτς Λανγκ και Μητρόπολις, ο Πόλεμος των Άστρων που λειτούργησε σαν αποκάλυψη για μένα καθώς ήταν αυτό ακριβώς που ήθελα να κάνω δημιουργικά. Ρασομόν, Γιοζίμπο. Ήμουν πάντα της φαντασίας και των επικών αφηγήσεων. Οι Στήβεν Σπήλμπεργκ και ο Τζων Λούκας, ο Τζορτζ Ρομέρο, ο Τζων Κάρπεντερ, o Tim Burton. Και φυσικά Ιαπωνικά μάνγκα όπως το «Battleship Yamato» του Akira Matsumoto που έγινε υποσυνείδητα έμπνευση καθώς στην πρώτη μου ταινία animation σχεδίασα ένα υποβρύχιο!, που πετούσε στο διάστημα. Εντός των συνόρων και υπήρξαν ταινίες που είναι μέχρι σήμερα πηγή έμπνευσης. Το χώμα βάφτηκε κόκκινο αλλά και το Κορίτσια στον ήλιο του αγαπημένου Βασίλη Γεωργιάδη. Ρεμπέτικο του Κώστα Φέρρη, το Ξυπόλητο Τάγμα του Γκρεγκ Τάλας, κωμωδίες με τον Θανάση Βέγγο, Και πολλές άλλες ταινίες και δημιουργοί, που έγιναν πηγή έμπνευσης.
Ντοκιμαντέρ ή μυθοπλασία; Τι σας τραβάει δημιουργικά
Κάθε είδος έχει τη δική του δυναμική και ανάλογα την εποχή μετακινεί την πλάστιγγα. Η μυθοπλασία είναι μεγάλη αγαπημένη, απορρφόφησε ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μου, αλλά το μικρόβιο της τεκμηρίωσης που πέρασε από την ενασχόληση στην τηλεόραση και σε πιο προσωπικά projects με τροφοδοτεί δημιουργικά. Μάλιστα η τεχνική του animated documentary δίνει πολύ μεγαλύτερη δημιουργική ελευθερία για να ξεδιπλώσει κανείς ιστορίες από το παρελθόν, ή να αναπαραστήσει εικόνες του χθες ή και του αύριο. Αυτή την εποχή σχεδιάζω μια μικρού μήκους ταινία κινουμένων σχεδίων που είναι και λίγο «προφητική» για το αύριο και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Οι ιστορίες που περιλαμβάνονται στις ταινίες σας αναφέρονται αποκλειστικά σε μυθιστορηματικά γεγονότα ή εμπεριέχουν και βιωματικά στοιχεία;
Όλες οι ιστορίες που αποτυπώθηκαν στις μικρού και μεγάλου μήκους ταινίες μυθοπλασίας που έκανα, είναι αποτέλεσμα δημιουργικής φαντασίας. Μπορεί η επιρροή να προήλθε από τοποθεσίες, ιστορίες ή ακούσματα, αλλά δεν αποτελούν βιωματικά στοιχεία. Οι ταινίες τεκμηρίωσης από την άλλη εμπεριέχουν και βιωματικά στοιχεία. Μεταφέρουν την προσωπική εμπειρία και την αίσθηση από τοποθεσίες που σε ορισμένες περιπτώσεις δεν είναι προσβάσιμες στο κοινό, ή από την επαφή με ανθρώπους που άφησαν το δικό τους αποτύπωμα στο χρόνο. Όσο μεγαλώνω προτιμώ το βιωματικό στοιχεία στην δημιουργία από το αμιγώς μυθιστορηματικό.
Τη στιγμή που συλλαμβάνετε μια ιδέα Βλέπετε χρώματα, ακούτε ήχους ή κάτι άλλο;
Η αίσθηση αλλάζει ανάλογα με την ταινία. Πριν πολλά χρόνια σε διακοπές στη Ρόδο, καθώς περπατούσα βράδυ έξω από το κάστρο των Ιπποτών, ο μεταλλικός ήχος της κίνησης μιας πινακίδας στο θρόισμα του αέρα πυροδότησε την ιδέα για μια ταινία με βρικόλακες. Πιο πρόσφατα, σε μια τυχαία συζήτηση όταν άκουσα για πρώτη φορά την ιστορία του Tokei Maru, έκλεισα τα μάτια και είδα τον πλοίαρχο του Ιαπωνικού εμπορικού πλοίου στο λιμάνι της Σμύρνης. Η έμπνευση πολλές φορές εμφανίζεται με περίεργους τρόπους, ένας ήχος στο δρόμο, μια είδηση που διαβάζω, η ομίχλη που καλύπτει την Θεσσαλονίκη το χειμώνα, τραγούδια, μουσικές, όλα δίνουν την δική τους πινελιά.
Μίλησε μας λίγο για την σημερινή κατάσταση στον Κινηματογράφο και την τηλεόραση
Θα ξεκινήσω από την τηλεόραση, με την αποχαύνωση και τον ευτελισμό της πληθώρας των ριάλιτι, με την απαράδεκτη εικόνα που περνά για τις γυναίκες, το «φθηνό θέαμα» με τους επίδοξους σεφ, τραγουδιστές και ότι άλλο σε μια χώρα που η τέχνη και ο πολιτισμός βάλλονται από κάθε πλευρά. Ένα μεγάλο ποσοστό του κοινού προτιμά να παρακολουθεί από την κλειδαρότρυπα καθώς αυτή είναι η καθημερινή τροφή, με εκπομπές κουτσομπολιού και «κοινωνικού σχολιασμού» με αναπαραγωγή ειδήσεων που δεν έχουν καμία ουσία, παρά μόνο την κάλυψη του τηλεοπτικού χρόνου. Έχουμε κορεστεί από σεφ και τραγουδιστές, από μοντέλα και υπερμοντέλα, από τάσεις και trends που δεν έχουν καμία σχέση ούτε με την Ελλάδα, ούτε με την ιστορία της και πάνω από όλα με τον Πολιτισμό της. Κανείς δεν σκέφτεται σοβαρά τον Πολιτισμό, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση ως μέσο ουσιαστικής επικοινωνίας. Με ελάχιστες εξαιρέσεις στην παραγωγή ελληνικών τηλεοπτικών σειρών με αξιώσεις σε επίπεδο παραγωγής, ακόμη και οι «σαπουνόπερες» έχουν γίνει βαρετά προβλέψιμες. Από την άλλη ο κινηματογράφος βρίσκεται σε ένα μεταίχμιο. Υπάρχουν νέοι δημιουργοί που προσπαθούν και δίνουν δείγματα γραφής, αλλά οι δυνατότητες παραγωγής ανεξάρτητου κινηματογράφου με αξιώσεις είναι ένα όνειρο καλοκαιρινής νύχτας.
Καμία ανεξάρτητη παραγωγή δεν μπορεί να συναγωνιστεί σε προϋπολογισμό τις αντίστοιχες Ευρωπαϊκές, πόσο μάλλον τις Αμερικανικές, το Ελληνικό mainstream εξαντλείται σε «κωμωδίες» και οι παραγωγές του Ε.Κ.Κ. δεν φτάνουν στον τελικό αποδέκτη. Αν δούμε και πιο κάτω, σε επίπεδο ταινιών μικρού μήκους, εκεί υπάρχει το Έρεβος. Η μόνη διέξοδος τα φεστιβάλ εντός κι εκτός συνόρων. Εκτός από τον αποκλεισμό στο Φεστιβάλ της Δράμας, που κατήγγειλε και η Ε.Ε.Σ, η έξοδος σε αίθουσα είναι όνειρο απατηλό. Από την δυσκολία στην παραγωγή (και μετά την κατάργηση του ανταποδοτικού τέλους στα εισιτήρια των κινηματογράφων) στη διανομή το τοπίο είναι θολό. Και αυτό το ομιχλώδες σκηνικό ωφελεί την δημιουργία «πλατφόρμων» και την απευθείας επικοινωνία των δημιουργών μέσα από το διαδίκτυο με το κοινό, στερώντας όμως την ουσία της δημιουργίας μιας ταινίας, την κινηματογραφική αίθουσα. Κάποτε είχα προτείνει να λειτουργήσει ένας αριθμός αιθουσών (δημοτικές, κινηματογραφικές λέσχες ή χώροι που ανήκουν στο κράτος) για την διαρκή προβολή ταινιών μικρού μήκους μυθοπλασίας, animation και τεκμηρίωσης, με τα όποια έσοδα να κατευθύνονται στην παραγωγή και στους δημιουργούς. Ένα κίνητρο για να μην μένουν οι ταινίες στα συρτάρια, να μην περιμένουν την επιβεβαίωση στα social media και η προβολή στα φεστιβάλ να είναι ο πρόδρομος της άμεσης επικοινωνίας με το θεατή. Αλλά και η τεχνολογία κατέστρεψε τη δημιουργία, καθώς όλοι έγιναν ειδήμονες και όλοι μετατράπηκαν σε σκηνοθέτες, διευθυντές φωτογραφίας και μοντέρ. Μπορεί η τεχνολογία να απελευθέρωσε τα χέρια μας με τα ψηφιακά εργαλεία, μετέτρεψε όμως ανθρώπους χωρίς την ανάλογη παιδεία, χωρίς γνώσεις και κυρίως χωρίς πολιτισμό και σεβασμό στην κινηματογραφική Τέχνη σε περσόνες που αυτοπροβάλλονται στα social media.
Θα μας αναφέρετε 5 πολύ αγαπημένες σας ταινίες και τους λόγους που σας έκαναν να τις αγαπήσετε;
Star Wars (Η αρχική τριλογία) : Είναι η τριλογία με την οποία ταυτίστηκα με όλους τους χαρακτήρες και ήταν (και είναι) το είδος που με οδήγησε να αναζητήσω το όνειρο στην Αμερική.
Ιάσων και οι Αργοναύτες : Λατρεύω την δουλειά του Ray Harryhausen, stop motion και συνδυασμός με αληθινούς ηθοποιούς σε μια εποχή χωρίς την ευκολία των 3D. Παιδικά βιώματα που γαλούχησαν την αγάπη για τον κινηματογράφο.
Δράκουλας, Φρανκενστάιν, Μούμια, Λυκάνθρωπος : Οι ταινίες με «τέρατα», ο φόβος του διαφορετικού, του άγνωστου, η απομόνωση, η αποξένωση και ο πόνος των πλασμάτων αυτών που δεν ζητούν τίποτε περισσότερο από αγάπη. (Πέρασα τους ωκεανούς του χρόνου για να σε συναντήσω- Δράκουλας του Κόππολα)
Φαντασία : Χωρίς σχόλια. Την είδα πρώτη φορά στη δεκαετία του 1970 σε Κυριακάτικη προβολή. Επί 17 χρόνια σκεφτόμουν πως θα μπορούσα να κάνω κάτι παρόμοιο. Τελικά η Φαντασία με οδήγησε να σχεδιάσω τη «Γέννεση» και να περάσω άλλα δέκα χρόνια σχεδιάζοντας. Από την πειραματική «Τοκάτα και Φούγκα» στον Μαθητευόμενο Μάγο, τη Νύχτα στο Φαλακρό Βουνό και φυσικά τον ερχομό της άνοιξης με την τιτανομαχία του Τυρανόσαυρου με τον Στεγόδοντα.
Star Trek,η οργή του Χαν : Ήταν η εποχή που έκλεισε ένας κύκλος φιλίας και επαφής με ανθρώπους που μεγάλωσα μαζί. Η φράση του Spock «I have been and always shall be your friend) με ακολουθεί ακόμη και σήμερα.
O Ζάχος Σαμολαδάς γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη to 1967 όπου και ζει μέχρι σήμερα. Σπούδασε σκηνοθεσία στη Σχολή Χατζίκου και Experimental Animation στο CALIFORNIA INSTITUTE OF THE ARTS στο Los Angeles. Η πρώτη εμφάνιση ως σκηνοθέτη του έγινε μέσα από τις εκπομπές του Νίκου Πιλάβιου στην ΕΡΤ το 1984, με ταινίες κινουμένων σχεδίων της οποίες σχεδίαζε και σκηνοθετούσε. Μετά το τέλος των σπουδών και την επιστροφή του από την Αμερική επέστρεψε στην Θεσσαλονίκη όπου εργάζεται στη Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης.H μικρού μήκους ταινία animation που δημιούργησε το 1997 με τίτλο "ΓΕΝΕΣΙΣ" είναι η πρώτη ελληνική ταινία animation με διάρκεια μεγαλύτερη των 20'. Είναι μέλος της Εταιρείας Σκηνοθετών, της ASIFA Hellas και Προϊστάμενος Προγράμματος στη Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης TV100