Ευγενία Χατζίκου

Με αφορμή την έκδοση ενός πολύ ενδιαφέροντος βιβλίου notebook από τις εκδόσεις τετράγωνο συνομιλούμε με την Ευγενία Χατζίκου δασκάλα σε πολλούς ανθρώπους του κινηματογράφου του θεάτρου και της τηλεόρασης.

 

Η πρωτότυπη έκδση οφείλεται στην εφευρετικότητα, το καλό γούστο και την "οσφρηση" του Νίκου Μουρατίδη. Είναι μια αντίληψη για τις εκδόσεις προχωρημένη, σύγχρονη (δοσμένων των δύσκολων συνθηκών πού ολοι βιώνουμε) αλλά πού δέν κινδυνεύει αργότερα να θεωρηθεί παλαιομένη. Η αντίληψη αυτή μ΄"έβαλε στην πρίζα" και συμμετείχα - ομολογώ - με πολύ κέφι κι όρεξη. Ομολογώ οτι δέν ήθελα να κάνω μιά κατάθεση ψυχής τύπου "μνημόσυνου", ούτε "οι παλιοί ζουν με αναμνήσεις". Πιστεύω οτι ο κάθε χρόνος είναι ζωντανός κι επικοινωνιακός. Καλό είναι να μοιραζόμαστε τις εμπειρίες, να τις "μεταλαμπαδεύουμε", ομως να μην καταφεύγουμε σέ αφορισμούς του τύπου " εμείς στην εποχή μας". Είμαστε ολοι ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ αφού ζούμε στο παρόν.

  Αυτή η συναισθηματική προσέγγιση που γίνεται σε αυτό το βιβλίο μας αποκαλύπτει μια πλευρά σου που πολλοί δεν θα έχουν υπόψη τους. Πιστεύεις ότι ήταν ένα δικό σου ταξίδι μέσα στον χώρο και χρόνο που αποφάσισες να το μοιραστείς με τους αναγνώστες σου?

Η συναισθηματική προσέγγιση πού επισημαίνεις, είναι και η μεγάλη παγίδα μου. Ενα απο τα χαρακτηριστικά μου είναι ν΄αγαπώ ο,τι κάνω. Διαφορετικά δέν συμμετέχω...Αποφάσισα να μοιραστώ το ταξίδι, οπως το χαρακτηρίζεις, γιατί πιστεύω οτι απο τη στιγμη πού συνειδητά άνέλαβα ρόλους οπως της μάνας (με τον πατέρα απόντα), της εργαζόμενης, της σύγχρονης γυναίκας, έλαβα κι έδοσα πολλά... Σε δύσκολες εποχές πασχίζει κανείς να διατηρήσει την αλήθεια του, μέσα στην αλλοτρίωση, τις ψευτομεταμφιέσεις σ΄άλλους ρόλους πού δικαιώνουν τα εγώ του καθενός, του στερούν ομως μεγάλα κομμάτια του εαυτού του, ενας τέτοιος αγώνας, αξίζει τον κοπο να διεξαχθεί. Το αποτέλεσμα; Νικάς ισως στις μάχες, αλλά με τίμημα, αρκετές αιματηρές απώλειες.

Αυτοί που σε ξέρουμε ,γνωρίζουμε την δύναμη σου και την αισιοδοξία σου που πολλές φορές ήταν αφετηρία για πολλούς μαθητές σου να κάνουν μια σημαντική πορεία μέσα στην τέχνη. Πως βλέπεις την τέχνη σήμερα που ίσως να αποτελεί την λύση ,στην πολιτική ανυπαρξία?

Η δύναμη κι η αισιοδοξία που επισημαίνεις μ΄έχουν ειλικρινά χαροποιήσει οταν βλέπω να δημιουργουν ενα λιθαράκι στην εξέλιξη των παλιών μαθητών μου. Παρακολουθώ -οσο μπορώ- την πορεία τους. Μ΄ενδιαφέρει πολύ. Η τέχνη, ισως δέν αποτελεί τη λύση στην πολιτική ανυπαρξία, μάς βοηθάει ομως στο να εκφράσουμε την αντίθεσή μας σ αυτή, το οτι δέν θα μάς πάνε εν υπνωσει στον δρόμο χωρίς γυρισμό, γιατι αυτός πάντα υπάρχει. Το βλέπουμε στην τέχνη...

 Με τον κινηματογράφο και το θέατρο έχεις ζήσει πάρα πολλά χρόνια. Η εκπαίδευση στην τέχνη είναι αυτό που θα λέγαμε η μικρή σου αδυναμία .Δύο σχολές μια δραματική μία κινηματογραφική αποτελούν ίσως κάτι πολύ ολοκληρωμένο. Πιστεύεις ότι η τέχνη μπορεί να διδαχτεί στην Ελλάδα ,και πως?

Οι δυό Σχολές, μου έδοσαν λόγο ύπαρξης. Μοιραστήκαμε πολλά με τούς σπουδαστές. Υπάρχει η αντίληψη οτι "η τέχνη δέν διδάσκεται". Φυσικά δεν μπορείς να πάρεις κάτι από κάποιον πού δέν έχει τίποτα να σου δόσει. Ομως υπάρχουν γερά, απίστευτα αποθέματα μέσα στον καθένα, ανεξάρτητα επιπέδου μόρφωσης, (΄βλέπεις δέν λέω κουλτούρας), εμπειριών κι άλλων παραγόντων. Η ομορφιά είναι να καταφέρεις να τα ξεθάψεις, μαζί με τον υποψήφιο καλλιτέχνη, αρκεί αυτός νάχει αποτινάξει καταβολές εγωπάθειας,ναρκισισμού, σταροποίησης και να μην θέλει να εκμεταλευτεί το "εργο" για δικη του προβολη κι οικονομική αποκατάσταση. Οταν αυτο το "βάθος" καταφέρει να βγεί στην επιφάνεια, η προσθήκη αισθητικής κωδίκων, υφους, ρυθμού κλπ, αποτελούν τη γλωσσα πού θα το εκφράσει και τελικά τη βάση της επικοινωνίας.

Θεατρική εκπαίδευση στην Ελλάδα. Πιστεύεις ότι έχουμε κάνει βήματα μπροστά?

Η θεατρική εκπαίδευση κάνει κύκλους. Προχωρεί, υπαναχωρει, επηρεάζεται από τα ηλεκτρονικά είδωλα κι αναπαράγει γκροτέσκ εικόνες, εκπορνευευει και ξαναγυρίζει στις βάσεις της. Τρελή πορεία σ΄ενα χώρο, που για την ωρα τουλάχιστον, βάλλεται απο πολλές κατευθύνσεις κι άλλα υπόγεια ρεύματα.

Τα τελευταία χρόνια λέγεται ότι τα βιβλία και οι αναγνώστες έχουν αυξηθεί, πιστεύεις ότι αυτό είναι αλήθεια έχουμε αρχίσει να διαβάζουμε περισσότερο?

Τα βιβλία δεν θα πεθάνουν. Η ηδονή οταν ανοίγεις ενα καινούργιο βιβλίο, λές και σου μυρίζει το "αρωμα" του χαρτιού, η πρόκληση του νέου σύμπαντος πού θα σου αποκαλυφθεί, δημιουργο/υν φιλιες, ναί, το εννοώ, πολύτιμες και μοναδικές. Οι τροποποιήσεις στον τρόπο έκδοσης η εκμετάλευσης δέν είναι η ουσία. Υπάρχει πάντα ο συγγραφέας, το έργο και το κοινό... Λίγο είναι αυτό οταν βιώνουμε μοναχικότητα και μοναξια κι οχι μονο τοτε, βέβαια....

 Μετάφραση κάνω συνήθως σέ κάτι πού "ερωτεύομαι". Που κατά τη γνώμη μου θα χαίρομαι αυτή την στενή επαφή μαζί του, πού ελπίζω νά χαίρεται κι ο αναγνώστης. Από το "Σουρεαλισμό στον Κινηματογράφο" του Αδωνι Κύρου, πού κονταροχτυπηθήκαμε με τη Χούντα για να επιτρέψει ακέραιη (χωρίς περικοπές) την μετάφραση κι έκδοσή του, μέχρι τή "Γλώσσα του Κινηματογράφου" του Μαρσέλ Μαρτέν, κλασσική προσφορά στην κινηματογραφικη βιβλιογραφία, τούς "Στάρ" του Εντγκαρ Μορέν και άλλα, το κίνητρό μου ηταν η σημασία του περιεχομένου κι ο τρόπος γραφής του. Αυτο με προκαλούσε και με ικανοποιούσε, ιδιαίτερα οταν το αποτέλεσμα ηταν αρεστο και στούς αλλους.

Πως βιώνεις την τέχνη της γραφής σήμερα?

Σήμερα γράφω βιώνοντας αποκλεισμούς στη χώρα και στο χώρο μας και ψάχνοντας για διεξόδους. Πιστεύω οτι υπάρχουν...

Η μετάφραση είναι ένα από τις αγαπημένες σου ασχολίες. Γιατί?

Αγαπώ τη μετάφραση είτε γιατί διαπιστώνω οτι "μάς τα λένε κι άλλοι", δηλαδή δέν κομίζω γλαύκαν ες Αθήνας κι αυτο με χαροποιεί, είτε γιατι ανακαλύπτω τομείς γιά ψάξιμο πού θέλω πάντα να μοιράζομαι.

Ποιες είναι κατά τη γνώμη σου οι αρετές που χρειάζεται να συγκεντρώνει ένας καλλιτέχνης σήμερα ώστε να παράγει καλλιτεχνικό έργο;

Αρετές για εναν καλλιτέχνη θα ελεγα πώς πρέπει να είναι πρώτα η αυθεντικότητά του, ύστερα οι προσλαμβάνουσές του, οχι ενας αυτιστικος εγωκεντρισμός. Φτάνει πια με τα "υπερεγώ". Κι ολ΄αυτά να μετουσιώνονται σ΄εναν τρόπο γραφής κι έκφρασης που να λέει κάτι στον αποδέκτη του. Με δυό λόγια, νάχει κάτι να πεί και να ξέρει πώς να το πεί.

Υπάρχει ταλέντο ή τελικά η δουλειά κάνει κάποιον να διατηρείτε μέσα στην τέχνη?

Ταλέντο ειναι κάτι που δέν μπορεί να προσδιορισθεί: Ευαισθησία, ικανότητα έκφρασης, "ευκολίες"; Πάνω από ολα βέβαια σκληρή κι επίμονη δουλειά με τον εαυτό του, τη τέχνη που επέλεξε, τις αντιδράσεις του κοινού του, την γύρω του επικρατούσα ατμόσφαιρα.

Ποιους συνεργάτες, ανθρώπους που ήρθες σε επαφή ξεχωρίζεις τα τελευταία χρόνια ?

Δεν θέλω να ονομάσω συνεργάτες γιατι καταφέραμε να καταθέσουμε καλά κομμάτια του εαυτού μας και νάχουμε και κάποια ανταπόκριση

Έχεις ταξιδέψει αρκετά ,από τα φοιτητικά σου χρόνια. Η Ευρώπη πιστεύεις ότι έχει αναπτύξει επαρκώς την πολιτιστική της ταυτότητα?

Ταξιδεύοντας εχω διαπιστώσει τελευταία, οτι στην Ευρώπη κι οχι μόνο, εχει επικρατήσει μια μονεταριστική διαχωριστική νέα διάκριση πλούσιων και φτωχων, σε βάρος πολιτισμών και λαών. Ειναι πολύ δυσάρεστη διαπίστωση, στειρώνει κι αποστειρώνει πολλες μορφές έκφρασης, ακυρώνει κίνητρα για την τέχνη, κι απογοητεύει. Θα πρέπει να ξεπεραστεί. Προσπαθούν να κατασκευάσουν μια νέα ταυτότητα της Ευρώπης, υδροκέφαλη, ανάπηρη, χωρίς τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που αποτελούσαν την ξεχωριστη θέση της στο παγκόσμιο συμπαν.Πολιτιστικά οπισθοχωρεί. Φτάσαμε να νοσταλγούμε εκδηλώσεις λαικων τεχνών για να πλησιάσουμε κάτι γνήσιο, που ν΄αντέχει στο χρόνο.

Τί Ρόλο μπορεί να παίξει ο κινηματογράφος? Το θέατρο? Η μουσική? Η τέχνη γενικά?

Η τέχνη γενικά παίζει ρόλο κατάθεσης πνευματικών αναγκών. Μπορεί να ξεσηκώσει ("Το μεγάλο μας τσίρκο", ολη σχεδόν η μουσικη του Θοδωράκη, ο Ρίτσος, ο Νερούντα και τόσοι άλλοι). Μπορεί να εκφράσει την αγωνία, την απόγνωση αλλά και την ελπίδα του λαού, μπορεί να συντροφέψει και τόσα ακόμα. Ειναι τροφή.

Ο κινηματογράφος τα τελευταία χρόνια με την έκρηξη των ψηφιακών, πιστέψαμε ότι θα περάσει σε μια άνοιξη θα συμβεί?

Το να επικρατούν τα ψηφιακά, νομίζω οτι θάναι παροδικό, οπως και τόσα άλλα τεχνολογικά επιτεύγματα. Αρκεί να μπούν στην υπηρεσία του δημιουργού κι οχι εκείνος να μπεί στη δική τους.

Τα νέα μέσα (δίκτυο-magazines --web TV-iptv) τα παρακολουθείς από κοντά?θα αλλάξουν τον τρόπο που βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα ή τελικά θα παραμείνουν τρυκ επικοινωνίας?

Τα μέσα πού αναφέρεις στην κατακλείδα, τα παρακολουθώ οχι ομως φανατικά. Ισως μάς αλλάξουν (!) τον τρόπο αντιμετώπισης: Πιό άμεσος, πιό γρήγορος, οχι τόσο σέ βάθος. Αρκεί να κρατήσουμε τόν δικό μας τρόπο προσέγγισης κι ας μήν είμαστε τοσο ΙΝ - εννοώ σύμφωνοι με τή μόδα.(!!)


Ευγενία Μου Σε Ευχαριστώ για τον χρόνο σου!
Ένας από τους Μαθητές σου
Χρήστος Ν. Καρακάσης


Η Ευγενία Χατζίκου γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Σκηνοθεσία, Υποκριτική, Γαλλική Φιλολογία και Μουσική, και ειδικεύθηκε στην Τηλεόραση, υπότροφος στις Βρυξέλλες. Ίδρυσε τη Δραματική Σχολή με την επωνυμία "Σπουδαστήριο Τέχνης", πού αργότερα χαρακτηρίσθηκε "Ανωτέρα Σχολή Δραματικής Τέχνης" εφόσον μπήκε στην τρίτη βαθμίδα εκπαίδευσης.Ίδρυσε την Σχολή Κινηματογράφου και Τηλεόρασης Ευγενίας Χατζίκου.Η Σχολή Κινηματογράφου έλαβε διεθνές βραβείο προόδου στο Μόναχο.